BASI YARALARI (YATAK YARALARI, DEKÜBİT ÜLSERLERİ)
 
Dekübit ülserleri, genelde yatalak hastalarda oluştuğu için halk arasında ‘yatak yarası’ olarak bilinir. Dokuya olan baskı damar dolaşımı (mikrosirkülasyon) basıncından fazla ise iskemiye yol açar. Bu süre sık ve uzun olduğunda ise çeşitli derecelerde bası yaraları oluşur. Vücutta en çok, kemik dokunun cilt dokuya yakın olduğu noktalarda ve basının izlendiği bölgelerde izlenir. Kalça yanlar, kalçaların ortası, uyluk üst dış taraf, topuklar ve daha nadiren sırt, kol, burun sırtı bölgelerinde izlenir. Genelde yoğun bakım hastaları, yatalak ve kötü durumda hastalar, felç durumdaki hastalar, tekerlekli sandalye kullanan hastalarda izlenir. Tüm yatan hastaların %9’unda, kronik bakım gerektiren hastaların ise %50’sinde izlenir.
 
Yatak yarası oluşumu için risk faktörleri nelerdir?
– İmmobilizasyon ( Hareketsizlik, sürekli aynı pozisyonda yatar veya oturur olma durumu)
– İnkontinans ( idrar kaçırma)
– Yetersiz beslenme ve diğer beslenme problemleri
– Bilinç düzeyi sıkıntıları
 
Basının dercesine göre, yeterli kan akımı alamayan dokularda zamanla bazı değişiklikler olur ve bası yaraları farklı evrelerde izlenir:

Evre 1: Cilt sağlamdır. Eritem (kızarıklık) vardır.
Evre 2: Ciltte kısmi kalınlıkta kayıp bulunur. Yara sıyrık, su toplaması gibi yüzeyeldir.
Evre 3: Tam kat cilt kaybı vardır. Cilt ve cilt altı nekroz; derin siyah veya açık yaralar mevcuttur. Fasya dokusu derini etkilenmemiştir.
Evre 4: Derin yara, kas, kemik, eklem, tendon gibi derin yapılarda doku kaybı ve zedelenmeyle karakterizedir.
 
 TEDAVİ:

1– Mümkünse basının ortadan kaldırılması, hastanın hareket ettirilmesi, rehabilitasyon
2– Sık pozisyon değişimi
3– Havalı yatak kullanımı
4– İdrar ve gayta temizliğinin sağlanması
5– Enfeksiyonun tedavi edilmesi
6– Var olan hastalıkların tedavisi
7– Nörolojik rahatsızlıkların ( spastisite gibi) tedavi edilmesi
8– Beslenmenin düzeltilmesi
9– Yara pansumanı ve cerrahi
     
Bası yaralarının tedavisinde en önemli faktörler basının ortadan kaldırılması, yaranın temiz tutulması ve yeni yaraların oluşmasının engellenmesidir. Bu sorunlar çözülmediği takdirde, yatak yarası ister pansumanla kapansın ister cerrahi yapılsın, aynı yerde ve/veya vücudun başka yerlerinde yatak yarası oluşma riski çok yüksektir.

Yara pansumanı için pek çok seçenek bulunmaktadır. Çeşitli pansuman solüsyonları, kremler, pomadlar, yara örtüleri, gümüşlü yara örtüleri kullanılmaktadır. Bazı yaraların pansumanı için negatif basınçla (vakum) çalışan pansuman teknikleri uygulanır. Bu teknik hem yaradaki akıntının dışarı alınması, hem enfeksiyonun kontrolü, hem de yaranın küçülmesi için başarılı sonuçlar vermektedir.